Felç (İnme) Nedir, Belirtileri, Tedavisi

Felç (İnme) Nedir?

Felç (İnme), beyne giden kan akışının aniden kesilmesi veya azalması sonucu ortaya çıkan ve beyin hücrelerinin oksijen ve besin maddelerinden mahrum kalmasıyla meydana gelen bir hastalıktır. Bu durum, beyin hücrelerinin hasar görmesine veya ölmesine yol açar. İnme, genellikle iki ana türde görülür: İskemik İnme (damar tıkanıklığına bağlı) ve Hemorajik İnme (damar yırtılmasına bağlı). Oluşum mekanizması, altta yatan nedenlere bağlı olarak değişiklik gösterir. İskemik inmede, genellikle ateroskleroz (damar sertliği) veya kalp kaynaklı emboliler (pıhtılar) damarları tıkar. Hemorajik inmede ise, yüksek tansiyon, anevrizma veya arteriyovenöz malformasyonlar (AVM) gibi damar anomalileri kanamaya neden olur.

Felç (İnme) Belirtileri ve Semptomları

Felcin belirtileri, etkilenen beyin bölgesine ve hasarın şiddetine bağlı olarak değişiklik gösterir. Belirtiler genellikle ani başlar ve hızla ilerler.

En Yaygın Belirtiler:

• Ani uyuşma veya güçsüzlük: Özellikle vücudun bir tarafında yüz, kol veya bacakta hissedilir.
• Konuşma güçlüğü: Konuşmada pelteklik, kelime bulmada zorlanma veya konuşulanları anlamama.
• Görmede ani değişiklikler: Bir veya iki gözde bulanık görme, çift görme veya görme kaybı.
• Denge kaybı: Baş dönmesi, koordinasyon eksikliği veya yürüme güçlüğü.
• Şiddetli baş ağrısı: Özellikle nedeni bilinmeyen ve ani başlayan şiddetli baş ağrısı.

Erken Dönem Belirtileri: Yukarıda belirtilen belirtilerden herhangi birinin aniden ortaya çıkması, felç şüphesini uyandırmalıdır. Bu belirtilerin erken fark edilmesi ve hızlı müdahale, kalıcı hasarı önleme açısından kritik öneme sahiptir.

İleri Dönem Belirtileri: Tedavi edilmeyen veya geç kalınan durumlarda, felç kalıcı sakatlıklara, konuşma bozukluklarına, yutma güçlüğüne ve hatta ölüme yol açabilir.

Felç (İnme) Nasıl Ortaya Çıkar?

Felcin oluşum süreci, beyne giden kan akışının kesilmesi veya azalmasıyla başlar. Bu durum, beyin hücrelerinin oksijen ve glikoz gibi temel besin maddelerinden mahrum kalmasına neden olur. Hücreler dakikalar içinde hasar görmeye başlar ve tedavi edilmezse geri dönüşü olmayan hasarlar oluşabilir.

Başlıca Risk Faktörleri:

• Yüksek Tansiyon (Hipertansiyon): Damar duvarlarına zarar vererek kanama veya tıkanma riskini artırır.
• Yüksek Kolesterol: Damar sertliğine (ateroskleroz) yol açarak damar tıkanıklığı riskini artırır.
• Kalp Hastalıkları: Atriyal fibrilasyon gibi kalp ritim bozuklukları, pıhtı oluşumuna ve beyne gitmesine neden olabilir.
• Diyabet (Şeker Hastalığı): Damar hasarına yol açarak felç riskini artırır.
• Sigara Kullanımı: Damar sağlığını olumsuz etkileyerek felç riskini artırır.
• Obezite: Yüksek tansiyon, yüksek kolesterol ve diyabet gibi risk faktörlerini tetikleyerek felç riskini artırır.
• Aile Öyküsü: Ailede felç öyküsü olan kişilerde felç riski daha yüksektir.
• Yaş: Yaş ilerledikçe felç riski artar.

Felç (İnme) Tedavi Yöntemleri

Felç tedavisinin temel amacı, beyin hasarını en aza indirmek, komplikasyonları önlemek ve hastanın fonksiyonel yeteneklerini geri kazandırmaktır. Tedavi, felcin türüne, şiddetine ve hastanın genel sağlık durumuna göre değişiklik gösterir.

Medikal Tedavi:

İskemik İnme: İskemik inmede, amaç tıkalı damarı açarak beyne kan akışını yeniden sağlamaktır. Bu amaçla, trombolitik tedavi (pıhtı eritici ilaçlar) veya mekanik trombektomi (pıhtının cerrahi olarak çıkarılması) uygulanabilir. Trombolitik tedavi, belirtilerin başlamasından sonraki ilk 4.5 saat içinde uygulanmalıdır. Mekanik trombektomi ise, daha büyük damar tıkanıklıklarında ve trombolitik tedavinin başarısız olduğu durumlarda tercih edilir.

Hemorajik İnme: Hemorajik inmede, amaç kanamayı durdurmak ve beyin üzerindeki baskıyı azaltmaktır. Bu amaçla, kan basıncını kontrol altına almak, kanamayı durdurucu ilaçlar kullanmak ve gerektiğinde cerrahi müdahale yapmak gerekebilir.

Rehabilitasyon:

Felç sonrası rehabilitasyon, hastanın fonksiyonel yeteneklerini geri kazanmasına yardımcı olmak için çok önemlidir. Rehabilitasyon programı, fizik tedavi, konuşma terapisi, ergoterapi ve psikolojik danışmanlığı içerebilir.

Felç (İnme) Nasıl Önlenir?

Felci önlemek için risk faktörlerini kontrol altına almak ve sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek önemlidir.

• Yüksek Tansiyonu Kontrol Altına Almak: Düzenli olarak kan basıncını ölçtürmek ve doktorun önerdiği ilaçları kullanmak.
• Yüksek Kolesterolü Düşürmek: Sağlıklı beslenmek, düzenli egzersiz yapmak ve doktorun önerdiği ilaçları kullanmak.
• Diyabeti Kontrol Altına Almak: Kan şekerini düzenli olarak ölçtürmek, sağlıklı beslenmek, düzenli egzersiz yapmak ve doktorun önerdiği ilaçları kullanmak.
• Sigarayı Bırakmak: Sigara içmek, damar sağlığını olumsuz etkileyerek felç riskini artırır.
• Sağlıklı Beslenmek: Düşük yağlı, düşük tuzlu ve lifli gıdalar tüketmek.
• Düzenli Egzersiz Yapmak: Haftada en az 150 dakika orta şiddetli veya 75 dakika yüksek şiddetli egzersiz yapmak.
• İdeal Kiloyu Korumak: Obezite, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol ve diyabet gibi risk faktörlerini tetikleyerek felç riskini artırır.
• Alkol Tüketimini Sınırlandırmak: Aşırı alkol tüketimi, yüksek tansiyon ve kalp ritim bozukluklarına yol açarak felç riskini artırır.
• Düzenli Kontroller Yaptırmak: Özellikle risk faktörleri olan kişilerin düzenli olarak doktor kontrolünden geçmesi önemlidir.