Hamilelik Şekeri (Gestasyonel Diyabet) Nedir, Belirtileri, Tedavisi

Hamilelik Şekeri (Gestasyonel Diyabet) Nedir?

Gestasyonel Diyabet (Hamilelik Şekeri), ilk kez gebelik sırasında ortaya çıkan veya teşhis edilen bir şeker hastalığı türüdür. Gebelik hormonlarının insülinin etkisini bloke etmesi sonucu kan şekeri seviyelerinde yükselme meydana gelir. Bu durum, anne ve bebek sağlığı için çeşitli riskler oluşturabilir. Genellikle doğumdan sonra kendiliğinden düzelir, ancak annenin ilerleyen yaşamında Tip 2 diyabet geliştirme riskini artırır.

Gestasyonel diyabetin temel nedeni, gebelik hormonlarının (özellikle plasenta tarafından salgılanan hormonlar) insülinin etkisini azaltmasıdır. İnsülin, glikozun (şeker) hücrelere girmesini ve enerji olarak kullanılmasını sağlayan bir hormondur. Gebelikte insülin direnci geliştiğinde, pankreas yeterli insülin üretemez ve kan şekeri seviyeleri yükselir.

Oluşum mekanizması şu şekildedir: Plasenta, bebeğin büyümesi ve gelişmesi için gerekli besinleri sağlamak amacıyla çeşitli hormonlar salgılar. Bu hormonlar, annenin kan şekeri seviyelerini yükseltir. Normalde pankreas, bu duruma yanıt olarak daha fazla insülin üreterek kan şekerini dengeler. Ancak bazı kadınlarda pankreas yeterli insülin üretemez ve gestasyonel diyabet gelişir.

Hamilelik Şekeri (Gestasyonel Diyabet) Belirtileri ve Semptomları

Gestasyonel diyabet genellikle belirgin semptomlara neden olmaz ve çoğu zaman rutin gebelik taramaları sırasında tespit edilir. Ancak bazı kadınlarda aşağıdaki belirtiler görülebilir:

• Aşırı susama: Normalden daha fazla su içme ihtiyacı.
• Sık idrara çıkma: Özellikle geceleri sık sık idrara çıkma.
• Yorgunluk: Sürekli yorgun ve bitkin hissetme.
• Bulanık görme: Geçici görme problemleri.
• Tekrarlayan enfeksiyonlar: Özellikle idrar yolu enfeksiyonları ve vajinal mantar enfeksiyonları.

Erken dönemde belirtiler genellikle hafiftir veya hiç fark edilmez. İleri dönemde ise kan şekeri seviyeleri yükseldikçe belirtiler daha belirgin hale gelebilir.

Hamilelik Şekeri (Gestasyonel Diyabet) Nasıl Ortaya Çıkar?

Gestasyonel diyabetin oluşumunda çeşitli risk faktörleri rol oynar. Bu faktörler, kadının gestasyonel diyabet geliştirme olasılığını artırır.

• Obezite veya aşırı kilo: Gebelik öncesinde fazla kilolu veya obez olmak, insülin direncini artırarak gestasyonel diyabet riskini yükseltir.
• Ailede diyabet öyküsü: Ailede (anne, baba, kardeşler) Tip 2 diyabet veya gestasyonel diyabet öyküsü bulunması riski artırır.
• Önceki gebelikte gestasyonel diyabet öyküsü: Daha önce gestasyonel diyabet geçirmiş olmak, sonraki gebeliklerde de aynı durumun tekrarlama olasılığını artırır.
• İleri anne yaşı: 25 yaşın üzerindeki kadınlarda gestasyonel diyabet riski daha yüksektir.
• Polikistik over sendromu (PKOS): PKOS, insülin direncine neden olabilen bir hormonal bozukluktur ve gestasyonel diyabet riskini artırır.
• Belirli etnik kökenler: Afrika kökenli Amerikalılar, Hispanikler, Yerli Amerikalılar, Asyalılar ve Pasifik Adalılar'da gestasyonel diyabet riski daha yüksektir.
• Daha önce iri bebek doğurma: Daha önce 4 kg'dan (9 pound) daha ağır bir bebek doğurmuş olmak, gestasyonel diyabet riskini artırır.

Hamilelik Şekeri (Gestasyonel Diyabet) Tedavi Yöntemleri

Gestasyonel diyabetin tedavisinin temel amacı, kan şekeri seviyelerini normal sınırlar içinde tutarak anne ve bebek sağlığını korumaktır. Tedavi genellikle diyet değişiklikleri, egzersiz ve gerektiğinde insülin tedavisini içerir.

Diyet ve Egzersiz

Diyet, gestasyonel diyabet tedavisinin temel taşıdır. Bir diyetisyen tarafından kişiye özel olarak hazırlanmış bir beslenme planı, kan şekeri seviyelerini kontrol altında tutmaya yardımcı olur. Genellikle kompleks karbonhidratlar (tam tahıllar, sebzeler, meyveler) tercih edilirken, basit şekerlerden (şekerli içecekler, tatlılar) kaçınılması önerilir. Düzenli egzersiz de insülin duyarlılığını artırarak kan şekeri kontrolüne yardımcı olur. Doktorunuzun önerdiği güvenli egzersizleri (yürüyüş, yüzme) düzenli olarak yapmak önemlidir.

İnsülin Tedavisi

Diyet ve egzersizle kan şekeri seviyeleri kontrol altında tutulamazsa, insülin tedavisi gerekebilir. İnsülin, enjekte edilerek kullanılan bir hormondur ve kan şekerini düşürmeye yardımcı olur. Doktorunuz, size uygun insülin dozunu ve uygulama şeklini belirleyecektir.

Kan Şekeri Takibi

Gestasyonel diyabet tanısı konulduktan sonra, kan şekeri seviyelerini düzenli olarak takip etmek önemlidir. Doktorunuz, size uygun bir kan şekeri takip programı önerecektir. Genellikle yemeklerden önce ve sonra kan şekeri ölçümleri yapılır ve sonuçlar doktorla paylaşılır.

Hamilelik Şekeri (Gestasyonel Diyabet) Nasıl Önlenir?

Gestasyonel diyabeti tamamen önlemek mümkün olmasa da, risk faktörlerini azaltarak ve sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıkları benimseyerek gelişme olasılığını düşürmek mümkündür.

• Sağlıklı kiloyu korumak: Gebelik öncesinde sağlıklı bir kiloda olmak veya gebelik sırasında aşırı kilo alımından kaçınmak, gestasyonel diyabet riskini azaltır.
• Sağlıklı beslenmek: Dengeli ve sağlıklı bir beslenme planı uygulamak, kan şekeri seviyelerini kontrol altında tutmaya yardımcı olur. İşlenmiş gıdalar, şekerli içecekler ve doymuş yağlardan kaçınmak önemlidir.
• Düzenli egzersiz yapmak: Düzenli egzersiz, insülin duyarlılığını artırarak gestasyonel diyabet riskini azaltır. Gebelik öncesinde ve sırasında doktorunuzun önerdiği güvenli egzersizleri düzenli olarak yapmak önemlidir.
• Ailede diyabet öyküsü varsa dikkatli olmak: Ailede diyabet öyküsü bulunan kadınların, gebelik öncesinde ve sırasında daha dikkatli olmaları ve düzenli olarak kan şekeri taraması yaptırmaları önerilir.
• Polikistik over sendromu (PKOS) varsa tedavi olmak: PKOS'u olan kadınların, gebelik öncesinde tedavi olmaları ve insülin direncini azaltmaya yönelik önlemler almaları gestasyonel diyabet riskini azaltabilir.