Psoriasis (Sedef Hastalığı) Nedir, Belirtileri, Tedavisi

Psoriasis (Sedef Hastalığı) Nedir?

Psoriasis (Sedef Hastalığı), deride kırmızı, pullu ve kabuklu lezyonlara neden olan kronik bir otoimmün hastalıktır. Bağışıklık sisteminin hatalı bir şekilde aşırı aktif hale gelmesi sonucu, cilt hücreleri normalden çok daha hızlı üretilir. Bu durum, cilt yüzeyinde birikerek kalın, gümüşi beyaz pullarla kaplı plaklar oluşturur. Sedef hastalığı bulaşıcı değildir ve genellikle genetik yatkınlık ile çevresel faktörlerin bir araya gelmesiyle ortaya çıkar. Oluşum mekanizması, T hücrelerinin aşırı aktivasyonu ve inflamatuvar sitokinlerin salınımı ile ilişkilidir.

Psoriasis (Sedef Hastalığı) Belirtileri ve Semptomları

Sedef hastalığının belirtileri kişiden kişiye ve hastalığın tipine göre değişiklik gösterebilir. En yaygın belirtiler şunlardır:

• Kırmızı, kabarık, pullu cilt lekeleri (plaklar): Genellikle dirseklerde, dizlerde, saçlı deride ve bel bölgesinde görülür.

• Kaşıntı, yanma veya ağrı: Plaklar kaşıntılı olabilir ve bazen ağrılı olabilir.

• Tırnak değişiklikleri: Tırnaklarda çukurlaşma, kalınlaşma veya renk değişikliği görülebilir.

• Eklem ağrısı ve şişliği (psoriatik artrit): Bazı hastalarda eklemleri de etkileyebilir.

Erken dönemde genellikle küçük, sınırlı alanlarda kızarıklık ve pullanma görülürken, ileri dönemde plaklar daha geniş alanlara yayılabilir ve semptomlar daha şiddetli hale gelebilir.

Psoriasis (Sedef Hastalığı) Nasıl Ortaya Çıkar?

Sedef hastalığının kesin nedeni bilinmemekle birlikte, genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin etkileşimi sonucu oluştuğu düşünülmektedir. Bağışıklık sisteminin yanlışlıkla cilt hücrelerine saldırması sonucu, cilt hücreleri hızla çoğalır ve plaklar oluşur. Başlıca risk faktörleri şunlardır:

• Genetik yatkınlık: Ailede sedef hastalığı öyküsü olan kişilerde risk daha yüksektir.

• Bağışıklık sistemi sorunları: Bağışıklık sisteminin zayıflaması veya otoimmün hastalıklar sedef hastalığı riskini artırabilir.

• Stres: Stres, sedef hastalığı alevlenmelerini tetikleyebilir.

• Enfeksiyonlar: Streptokok enfeksiyonları gibi bazı enfeksiyonlar sedef hastalığını tetikleyebilir.

• Bazı ilaçlar: Lityum, beta blokerler ve antimalaryal ilaçlar gibi bazı ilaçlar sedef hastalığını tetikleyebilir veya kötüleştirebilir.

• Cilt yaralanmaları: Ciltte kesikler, yanıklar veya güneş yanığı gibi yaralanmalar sedef hastalığı lezyonlarının ortaya çıkmasına neden olabilir (Koebner fenomeni).

• Sigara ve alkol tüketimi: Sigara ve alkol tüketimi sedef hastalığı riskini artırabilir ve hastalığın seyrini kötüleştirebilir.

Psoriasis (Sedef Hastalığı) Tedavi Yöntemleri

Sedef hastalığının kesin bir tedavisi olmamasına rağmen, semptomları kontrol altına almak ve yaşam kalitesini artırmak için çeşitli tedavi seçenekleri mevcuttur. Tedavi seçenekleri hastalığın şiddetine, tipine ve hastanın genel sağlık durumuna göre belirlenir.

Medikal Tedavi

Topikal tedaviler: Kortikosteroid kremler, D vitamini analogları, retinoidler ve salisilik asit içeren kremler gibi topikal ilaçlar, hafif ve orta şiddetli sedef hastalığında sıklıkla kullanılır.

Fototerapi (ışık tedavisi): UVB veya PUVA gibi özel ışık türleri kullanılarak cilt lezyonları tedavi edilir.

Sistemik tedaviler: Metotreksat, siklosporin ve retinoidler gibi oral veya enjektabl ilaçlar, şiddetli sedef hastalığında veya diğer tedavilere yanıt vermeyen durumlarda kullanılır.

Biyolojik tedaviler: TNF-alfa inhibitörleri, IL-17 inhibitörleri ve IL-23 inhibitörleri gibi biyolojik ilaçlar, bağışıklık sistemini hedef alarak iltihabı azaltır ve sedef hastalığı semptomlarını kontrol altına alır.

Doğal Tedavi Yöntemleri (Destekleyici)

Nemlendiriciler: Cildi nemli tutmak, kaşıntıyı azaltmaya ve cilt bariyerini güçlendirmeye yardımcı olur.

Yulaf ezmesi banyoları: Yulaf ezmesi banyoları, kaşıntıyı yatıştırır ve cildi rahatlatır.

Aloe vera: Aloe vera jeli, cildi nemlendirir ve iltihabı azaltır.

Psoriasis (Sedef Hastalığı) Nasıl Önlenir?

Sedef hastalığını tamamen önlemek mümkün olmasa da, alevlenmeleri tetikleyen faktörlerden kaçınarak ve yaşam tarzı değişiklikleri yaparak semptomları kontrol altında tutmak ve hastalığın seyrini iyileştirmek mümkündür. Koruyucu önlemler ve yaşam tarzı önerileri şunlardır:

• Stresten kaçınmak: Stres yönetimi teknikleri (yoga, meditasyon, derin nefes egzersizleri) uygulamak sedef hastalığı alevlenmelerini azaltmaya yardımcı olabilir.

• Cildi nemli tutmak: Düzenli olarak nemlendirici kullanmak, cildin kurumasını ve tahriş olmasını önler.

• Cildi tahriş edici maddelerden korumak: Sert sabunlar, deterjanlar ve kimyasal içeren ürünlerden kaçınmak önemlidir.

• Güneşten korunmak: Güneş yanığı sedef hastalığını tetikleyebilir. Güneşlenirken güneş kremi kullanmak ve uzun süre güneşte kalmaktan kaçınmak önemlidir.

• Sağlıklı beslenmek: Anti-inflamatuvar özelliklere sahip besinler (balık, zeytinyağı, meyve ve sebzeler) tüketmek sedef hastalığı semptomlarını hafifletebilir.

• Sigara ve alkol tüketiminden kaçınmak: Sigara ve alkol tüketimi sedef hastalığı riskini artırır ve hastalığın seyrini kötüleştirebilir. Bu nedenle, sigara ve alkol tüketiminden kaçınmak önemlidir.

• Enfeksiyonlardan korunmak: Enfeksiyonlar sedef hastalığı alevlenmelerini tetikleyebilir. Bu nedenle, hijyen kurallarına uymak ve enfeksiyonlardan korunmak önemlidir.