Siroz Nedir, Belirtileri, Tedavisi

Siroz Nedir?

Siroz, karaciğerin uzun süreli ve ilerleyici hasarı sonucu oluşan, geri dönüşümsüz bir durumdur. Sağlıklı karaciğer dokusu, skar dokusuyla yer değiştirir ve bu durum karaciğerin normal fonksiyonlarını yerine getirmesini engeller. Siroz, çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir; en yaygın nedenleri arasında kronik alkol tüketimi, kronik viral hepatit (özellikle hepatit B ve C) ve alkolik olmayan yağlı karaciğer hastalığı (NAFLD) bulunur. Sirozun oluşum mekanizması, karaciğer hücrelerinin sürekli hasar görmesi ve bu hasarın onarılmaya çalışılmasıyla ilgilidir. Onarım süreci, skar dokusunun birikmesine ve karaciğerin yapısının bozulmasına yol açar.

Siroz Belirtileri ve Semptomları

Sirozun belirtileri, hastalığın evresine ve şiddetine bağlı olarak değişiklik gösterir. Erken dönemde belirtiler genellikle hafiftir ve fark edilmeyebilir. Ancak, siroz ilerledikçe belirtiler daha belirgin hale gelir.

• Erken dönem belirtileri: Halsizlik, iştahsızlık, kilo kaybı, bulantı, karın ağrısı (özellikle sağ üst kadran), ciltte kaşıntı.
• İleri dönem belirtileri: Sarılık (cilt ve gözlerin sararması), karın şişliği (asit), bacaklarda şişlik (ödem), kolay morarma ve kanama, zihinsel bulanıklık (hepatik ensefalopati), yemek borusu varisleri (kanamaya neden olabilir).

Siroz Nasıl Ortaya Çıkar?

Siroz, karaciğerin uzun süreli hasarı sonucu ortaya çıkar. Bu hasar, çeşitli nedenlerle meydana gelebilir. Başlıca risk faktörleri şunlardır:

• Kronik alkol tüketimi: Aşırı ve uzun süreli alkol tüketimi, karaciğer hücrelerine zarar vererek siroza yol açabilir.
• Kronik viral hepatit (B ve C): Hepatit B ve C virüsleri, karaciğerde kronik enfeksiyona neden olarak siroz gelişimine katkıda bulunabilir.
• Alkolik olmayan yağlı karaciğer hastalığı (NAFLD) ve alkolik olmayan steatohepatit (NASH): Obezite, diyabet ve yüksek kolesterol gibi faktörler, karaciğerde yağlanmaya ve iltihaplanmaya neden olarak siroza ilerleyebilir.
• Otoimmün hepatit: Bağışıklık sisteminin karaciğer hücrelerine saldırması sonucu oluşan kronik karaciğer iltihabı siroza yol açabilir.
• Primer biliyer kolanjit (PBC) ve primer sklerozan kolanjit (PSC): Safra kanallarının iltihaplanması ve hasar görmesi, siroz gelişimine neden olabilir.
• Wilson hastalığı ve hemokromatozis: Bakır ve demir metabolizması bozuklukları, karaciğerde birikime neden olarak siroza yol açabilir.
• Bazı ilaçlar ve toksinler: Uzun süreli kullanımı karaciğere zarar verebilen bazı ilaçlar ve toksinlere maruz kalmak siroz riskini artırabilir.

Siroz Tedavi Yöntemleri

Sirozun tedavisi, altta yatan nedenin ortadan kaldırılmasına ve hastalığın ilerlemesinin yavaşlatılmasına yöneliktir. Siroz, geri dönüşümsüz bir durum olduğundan, tedavi semptomları yönetmeye ve komplikasyonları önlemeye odaklanır.

Medikal Tedavi

Sirozun nedenine yönelik tedavi önemlidir. Örneğin, alkol bağımlılığı olan hastalarda alkol bırakma tedavisi, viral hepatitli hastalarda antiviral tedavi uygulanır. Ayrıca, semptomları hafifletmek ve komplikasyonları önlemek için çeşitli ilaçlar kullanılabilir. Bunlar arasında diüretikler (karın şişliğini azaltmak için), laktuloz (hepatik ensefalopatiyi tedavi etmek için) ve beta blokerler (yemek borusu varislerinin kanamasını önlemek için) bulunur.

İleri evre sirozda, karaciğer nakli bir seçenek olabilir. Karaciğer nakli, hasarlı karaciğerin sağlıklı bir donör karaciğeri ile değiştirilmesidir. Karaciğer nakli, sirozlu hastaların yaşam süresini ve kalitesini önemli ölçüde artırabilir.

Siroz Nasıl Önlenir?

Sirozun önlenmesi, risk faktörlerinden kaçınmaya ve sağlıklı yaşam tarzı seçimleri yapmaya dayanır.

• Alkol tüketimini sınırlayın veya bırakın: Aşırı alkol tüketimi, sirozun en önemli nedenlerinden biridir.
• Hepatit B ve C'ye karşı aşılanın: Hepatit B aşısı, hepatit B enfeksiyonunu önleyerek siroz riskini azaltır. Hepatit C için henüz bir aşı bulunmamaktadır, ancak enfeksiyonu önlemek için korunmasız cinsel ilişkiden ve uyuşturucu kullanımından kaçının.
• Sağlıklı bir kiloyu koruyun: Obezite, NAFLD ve NASH riskini artırır ve bu da siroza yol açabilir.
• Dengeli beslenin: Sağlıklı bir diyet, karaciğer sağlığını korumaya yardımcı olur. İşlenmiş gıdalar, şekerli içecekler ve doymuş yağlardan kaçının.
• Düzenli egzersiz yapın: Egzersiz, karaciğer sağlığını iyileştirmeye ve kilo kontrolüne yardımcı olur.
• Doktorunuzun önerdiği ilaçları düzenli kullanın: Kronik karaciğer hastalığı olanlar, doktorlarının önerdiği ilaçları düzenli olarak kullanmalıdır.